836

Tom 68 · nr 12 · 2012

 działania tlenku azotu (NO) i produkcji prostaglan-
dyn, poprzez pobudzanie uwalniania cyklooksyge-
nazy 2 (COX2) i hamowanie ekspresji syntazy tlen-
ku azotu (NOS).

Działanie przeciwwrzodowe

Badania kliniczne przeprowadzone na pacjen-

tach z chorobą wrzodową żołądka i/lub dwunast-
nicy wykazały, iż etanolowy wyciąg z owoców 
Schisandra chinensis zmniejsza objawy choroby 
po paru dniach terapii; u 96,5% badanych zaob-
serwowano zasklepienie się ran wrzodowych po 
35 dniach terapii [8, 24].

Działanie antyoksydacyjne 
i detoksykacyjne

Schizandryna, schizandryna B i C hamują mi-

krosomalną peroksydacjię lipidów [40]. Schizan-
dryna obniża stężenie rodników ponadtlenkowych 
w ludzkich neutrofilach poddanych działaniu octa-
nem tetradekanoyloforbolu. γ-Schizandryna hamu-
je peroksydację lipidów indukowaną CCl

4

, utlenianie 

mikrosomalnego NADPH w hepatocytach oraz redu-
kuje uwalnianie aminotransferazy alaninowej (ALAT) 
i dehydrogenazy mleczanowej, co zwiększa integral-
ność membran i żywotność hepatocytów [41, 42]. 
Mechanizm ochronnego, antyoksydacyjnego i de-
toksykacyjnego działania lignanów na hepatocyty 
opiera się na zwiększeniu wątrobowego stężenia glu-
tationu (GSH) oraz aktywności reduktazy glutatio-
nu (GRD) i S-transferazy glutationowej (GST) [43].

Działanie przeciwnowotworowe

Gomisyna A hamuje produkcję łożyskowej for-

my S-glutationo-transferazy – GST-P (marker no-
wotworowy) w hepatocytach, zwiększa wydalanie 
kancerogenu, wpływa na cytokinezę oraz zmniejsza 
liczbę ogniskowych zmian nowotworowych w wą-
trobie. Gomisyna A hamuje również rozwój nowo-
tworów skóry i wirusa Papilloma [44].

W przypadku γ-schizandryny obserwuje się, 

zależny od dawki, wzrost poziomu wątrobowych 
białek szoku cieplnego – Hps70, które zapobiegają 
apoptozie komórek wywołanej przez TNF-a.

W badaniach in vitro na ludzkich komórkach 

białaczki U973 wykazano, iż gomisyna N indukuje 
ich apoptozę. Ten sam mechanizm działania gomi-
syny N potwierdzono również na komórkach no-
wotworu wątroby [45].

Wpływ na centralny układ nerwowy

Polisacharydy (zbudowane z D-glukozy, D-ga-

laktozy i L-arabinozy) występujące w Schisandra 
chinensis podnoszą poziom neuroprzekaźników 
w centralnym układzie nerwowym, przez co po-
średnio poprawiają zdolność uczenia się i zapamię-
tywania. Pośrednio zwiększają czujność, poprawiają 

koncentrację i wydolność umysłową, nie wywołując 
nerwowości i rozdrażnienia, co towarzyszy np. sto-
sowaniu preparatów zawierających kofeinę. Eks-
trakt z owoców cytryńca chińskiego stosowany jest 
w neurastenii oraz w stanach wycieńczenia. Uży-
wany jest wspomagająco w leczeniu choroby Par-
kinsona, choroby Meniere’a oraz ADHD. Ekstrakt 
z owoców wykazuje działanie przeciwdepresyjne, 
nie wywołując senności [46, 47], ponadto wzmacnia 
uspokajające działanie barbituranów oraz wpływa 
na czas snu indukowany barbituranami [8, 11, 38].

Potencjalne działania niepożądane

Działania niepożądane są bardzo rzadkie. Wycią-

gi z owoców mogą powodować niestrawność, brak 
apetytu i wysypkę [8].

Walory kosmetyczne 

wyciągów z owoców cytryńca

Owoce cytryńca chińskiego ze względu na swo-

je liczne właściwości biologiczne oraz bogaty skład 
chemiczny wykazują korzystny wpływ na kondy-
cję skóry. Tradycyjnie przypisuje się im następują-
ce działania: tonizujące, nawilżające, przyspieszają-
ce gojenie ran oraz zwężające rozszerzone naczynka 
krwionośne. W związku z tym znalazły zastosowa-
nie w preparatach kosmetycznych. Kosmetyki z za-
wartością owoców cytryńca chińskiego znakomicie 
oczyszczają oraz wzmacniają barierę ochronną skó-
ry, łagodzą podrażnienia. Ekstrakt z owoców cy-
tryńca znalazł zastosowanie także w preparatach 
do pielęgnacji włosów, np. w szamponach. Eks-
trakty wykazują działanie przeciwstarzeniowe i re-
witalizujące, co potwierdzono badaniami nauko-
wymi [30, 48].

Preparaty lecznicze,  

suplementy diety i kosmetyki 

produkowane  

na bazie owoców cytryńca  

dostępne w Polsce – przykłady

Preparaty lecznicze

HUGAN PIGUŁKA DLA WĄTROBY – pigułki, 

działanie: hepatoregenerujące; skład: Sus scro-
fa domestica, Schisandra chinensis, Artemisia 
scoparia, Bupleurum chinense, Isatis tinctoria; 
producent: Harbińska Korporacja Żywnościowa 
 Greenspring (Chiny).

PENIGRA – tabletki, działanie: adaptogenne, po-

prawiające sprawność seksualną u mężczyzn; skład: 
Extractum Muira puama sicc. – 40 mg, Extractum 
Schisandrae sicc. – 40 mg, Zinci monomethioni-
nae – 38 mg, Serenoa repens fructus extractum 
sicc. – 30 mg, Extractum Guaranae sicc. – 30 mg; 
producent: Hasco-Lek (Polska).