Pnącza ogrodowe - Clematis - Źródło Dobrych Pnączy

Pnącza ogrodowe

Poza powojnikami istnieje duża grupa krzewów pnących wartych spopularyzowania. Pnącza zajmują mało miejsca w ogrodzie, a dają duży efekt dzięki masie wytwarzanej zieleni rdestówka (Fallopia), kokornak (Aristolochia), dławisz (Celastrus), milin (Campsis), winorośl (Vitis), winobluszcz (Parthenocissus), winnik (Ampelopsis), aktinidia (Actinidia), pięknym kwiatom: glicynia (Wisteria), milin (Campsis), wiciokrzew (Lonicera), owocom ozdobnym: dławisz (Celastrus), psianka (Solanum), winnik (Ampelopsis) lub jadalnym: aktinidia (Actinidia), cytryniec (Schisandra), akebia (Akebia).
 

Większość pnączy wspina się

wijąc dookoła podpór, niektóre mogą się piąć po płaskich ścianach, bez dodatkowych podpór, przytrzymując się ścian korzeniami przybyszowymi np. bluszcz (Hedera), hortensja pnąca (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), milin (Campsis), przywarka japońska (Schizophragma hydrangeoides) i trzmielina Fortune'a (Euonymus fortunei) lub specjalnymi przylgami np. winobluszcze (Parthenocissus).

Pnącza można wykorzystać do okrycia ścian budynków,

co poza walorami dekoracyjnymi ociepla budynki zimą a cieniuje i ochładza latem oraz sprzyja osuszeniu ścian, osłaniając je przed deszczem i pobierając nadmiar wody z okolic fundamentów. Najlepiej do tego celu nadają się winobluszcze, ale można tak prowadzić również bluszcz czy milin, a zapewniając podpory także wszystkie pozostałe pnącza.

Pnącza mogą szybko przykryć nieefektowne budynki,

różnego rodzaju szopy, magazyny i śmietniki, chowając je przed oczami naszych gości. Jeśli chcemy mieć efekt w ciągu jednego roku, najlepiej do tego celu nadają się: rdestówka Auberta (Fallopia aubertii), chmiel (Humulus), powojniki (Clematis) z Grupy Tangutica np. 'Bill MacKenzie' czy ‘Lambton Park’ lub powojnik 'Paul Farges' z Grupy Vitalba. Jeśli możemy poczekać 2-3 lata, dobry efekt możemy uzyskać stosując któreś z pozostałych pnączy.

Pnącza mogą pokrywać różnego rodzaju ogrodzenia

(np. siatki) i poza walorami dekoracyjnymi, zasłaniają nas przed oczyma ciekawskich oraz chronią przed wiatrem i kurzem. Nadają się do tego świetnie np. bluszcz pospolity (Hedera helix), wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata), powojniki (Clematis) z Grupy Atragene (zwłaszcza ‘Pamela Jackman’), Grupy Tangutica (zwłaszcza ‘Lambton Park’), Grupy Viticella (np. 'Etoile Violette' i 'Krakowiak'PBR) oraz Grupy Vitalba (zwłaszcza 'Paul Farges'), winnik tojadowaty (Ampelopsis aconitifolia), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia) i winobluszcz trójklapowy (Parthenocissus tricuspidata).

Większość pnączy ma nieduże wymagania,

ale ponieważ wytwarzają dużą masę zieleni, nie lubią gleb bardzo suchych i bardzo ubogich. Gatunki ciepłolubne np. aktinidie (Actinidia), glicynie (Wisteria) i miliny (Campsis) preferują stanowiska ciepłe, osłonięte i słoneczne. Na stanowiskach chłodniejszych, wilgotnych i półcienistych lepiej się czują np. bluszcz (Hedera), hortensja pnąca (Hydrangea anomala subsp. petiolaris), kokornak (Aristolochia), przywarka (Schizophragma), trzmielina Fortune’a (Euonymus fortunei), akebia (Akebia), chmiel (Humulus) i część wiciokrzewów (Lonicera).

Sadząc pnącza

kopiemy dół o wymiarach 50 x 50 x 50 cm, który wypełniamy żyzną glebą, a rośliny (zależnie od gatunku) sadzimy 0-10 cm głębiej niż rosły dotychczas, w odległości co najmniej 30-50 cm od murów i 50-100 cm od drzew. Prawidłowo dobrane i posadzone pnącza mogą rosnąć wiele lat, dekorując ogród przez cały rok i stanowiąc świetne schronienie dla ptaków.

Celastrus orbiculatus - oriental bittersweet

Oriental bittersweet is the most valuable climbing plant with ornamental fruit. It is generally hardy, undemanding and vigorous in habit, which makes it well worth of any gardener's interest. Celastrus is a member of the Celastraceae family. 

 

 

There are around 30 species belonging to this genus, native mostly to subtropical regions. A few of them are capable of enduring polish climatic conditions, but only Celastrus orbiculatus - Oriental bittersweet is universally used.

Celastrus orbiculatus (photo Sz. Marczynski)

In some collections you can also encounter Celastrus scandens - American bittersweet, a similar species from the same genus. Both species have vigorous twining stems and are dioecious. They bear inconspicuous, white to greenish flowers, gathered in clusters. Fruits appear only on female plants pollinated by neighbouring male specimens. Rounded yellow three-valved capsules split open at maturity to reveal closely packed seeds completely enclosed in fleshy red or orange arils. Upon ripening the yellow outer covering contrasts beautifully with the red or pink inside. The fruits stay decorative for several months and make an excellent addition to dried flower arrangements or interior decoration.

Celastrus orbiculats - Oriental Bittersweet is native to Japan, China, and Korea. It grows very vigorously attaining the height of 12 m (1-4 m of new growth a year). The stems are covered with numerous small axillary buds with spine-like outer scales. Rounded or elliptic, finely toothed leaves turn bright yellow in autumn. The flowers are usually gathered in leaf axils.

ph ciekawostka 0404 celastrus scandens
Celastrus orbiculatus (photo Sz. Marczynski)

Two varieties are encountered in cultivation:

  • 'Diana'- a profusely fruiting female clone (it sets fruit only if there's a male clone in the neighbourhood that can pollinate its flowers).
  • 'Hercules' - a male clone, a good pollinator for female plants, also for 'Diana'. It ensures abundant fruit crop. It can grow separately from a female plant and is widely used in places where berries are not welcome, for instance in children’s gardens or along the roads outside the city boundary.

Celastrus scandens - American Bittersweet is native to northern America. It's less rampant than Oriental Bittersweet - it attains the height of about 7 m. It's not popular in Poland, as it rarely sets fruit in our cool climate. Flowers appear in terminal panicles, which distinguishes it from C. orbiculatus.

Requirements.
It can grow in all types of soil, including drying soil. It's better to plant it in poor soil, as in the fertile one it can become too expansive. Well adaptable to different levels of pH of the soil. Tolerates half shade, but thrives and yields best fruit in full sun. It's frost hardy and only rarely affected by pests and diseases. Responds well to pruning.

 

ph ciekawostka 0404 celastrus na plocie
Celastrus orbiculatus over the entrance to the block of flats in Warsaw's district Ursynów (photo Sz. Marczynski)

Application.
Ideal for public open spaces. It is well suited for covering tall fences, solid structures (arbours, pergolas, arches, unsightly buildings etc.), and makes a good plant for creating noise barriers along roads and motorways. It looks interesting when climbing up old tree trunks or large trees. Due to its rampant growth, however, it shouldn't grow next to bushes, small trees or conifers as it may choke them up. It may also grow in large containers on balconies or terraces, if you want to create a green screen. If grown in a suitable place and kept in check by pruning, it will adorn any garden without posing any threat to other plants.






You should only buy vegetatively propagated plants from a reliable source, as only such plants will grow best and yield fruit. Avoid purchasing seed-propagated plants of unknown sex, so frequently encountered in commerce.

ph ciekawostka 0404 celastrus na BUW
Celastrus orbiculatus in the gardens of the Library of Warsaw University , Poland (photo Sz. Marczynski)
ph ciekawostka 0404 celastrus Hercules liscie
Celastrus orbiculatus 'Hercules'(photo Sz. Marczynski)

 

ph ciekawostka 0404 celastrus buw na pergoli
Celastrus orbiculatus in the gardens of the Library of Warsaw University, Poland (photo Sz. Marczynski)
ph ciekawostka 0404 celastrus na BUW przod
Celastrus orbiculatus in the gardens of the Library of Warsaw University, Poland (photo Sz. Marczynski)