Zastosowanie

Clematis 'Praecox' jest najlepszym powojnikiem okrywowym, bardzo użytecznym w każdym ogrodzie. Jego pędy pozostawione bez podpór płożą się po ziemi i w ciągu kilku tygodni przykrywają ją szczelnym kobiercem liści, zagłuszając chwasty i zabezpieczając glebę przed wysychaniem i przegrzaniem. Pędy tego powojnika mogą się wspierać o podpory sztuczne (gałęzie, kratki, siatki) lub naturalne (krzewy liściaste i iglaste oraz drzewa), a także wznosić się, podobnie jak u innych pnączy bylinowych.

Dzięki silnemu wzrostowi może tworzyć osłony siatek lub uzupełnić inne pnącza (np. Partehenocissus quinquefolia), porastające ogrodzenia lub podpory. Przerastając inne krzewy, zwłaszcza niskie, powojnik ten powinien być co kilka tygodni kontrolowany i w razie potrzeby przycinany, aby ich nie zdominował i nie zagłuszył. Pędy tej odmiany są grube i lekko połączone z podporami, dlatego można je łatwo odczepić lub wyciąć.

Clematis 'Praecox' bardzo dobrze nadaje się do obsadzania zarówno dużych, jak i małych powierzchni. Świetnie okrywa wąskie, zarośnięte chwastami pasy ziemi przy ogrodzeniach. Powojnik 'Praecox' wypełni wolną przestrzeń, wyeliminuje chwasty, nie zarastając jednocześnie nadmiernie drogi. Ładnie wygląda płożąc się między kamieniami, porastając niewysokie palisady drewniane czy podstawę dużych pojemników lub zwisając z podwyższonych rabat i murków oporowych.

 

Pochodzenie

W 1900 r.francuski ogrodnik Simon-Louis Freres uzyskał Clematis ×jouiniana w wyniku skrzyżowania Clematis tubulosa (syn. Clematis davidiana) z Clematis vitalba. Odziedziczył on po Clematis vitalba siłę wzrostu, małe wymagania i odporność, a po Clematis tubulosa niepnący, bylinowy charakter wzrostu, duże ciemnozielone liście oraz podobną do hiacyntów budowę kwiatów.

Nowy gatunek zyskał duże uznanie i często był stosowany jako roślina okrywowa. W 1959 r. opisano wyselekcjonowaną siewkę, najprawdopodobniej powstałą z samorzutnego skrzyżowania Clematis ×jouiniana z Clematis vitalba i nazwano ją ‘Praecox’. Odmianę tę różnie nazywano: Clematis ×jouiniana var. praecox, Clematis ×jouiniana 'Praecox', Clematis heracleifolia 'Praecox' czy Clematis 'Jouiniana Praecox'. Dopiero po opublikowaniu przez brytyjskie The Royal Horticultural Society "The International Clematis Register and Checklist 2002", opracowaną przez Wictorię Matthews, przyjęto jako obowiązującą nazwę Clematis 'Praecox' z grupy Heracleifolia.

Odmiana ta spotkała się z bardzo dużym uznaniem wśród ogrodników w różnych częściach świata. W 1995 r. w Anglii otrzymała AGM (Award of Garden Merit) przyznawany przez Royal Horticultural Society najwartościowszym roślinom ogrodowym, a w 1997 r. Ogród Botaniczny w Chicago po kilkuletnich badaniach ponad 60 odmian powojników (wielkokwiatowych, botanicznych i bylinowych), dał jej najwyższą ocenę, zaliczając do kilku najwartościowszych.
 

Wygląd i wymagania

Pędy powojnika 'Praecox' dorastają rocznie do 3–4 m, nie czepiając się podpór. Są częściowo zdrewniałe i wykazują często cechy byliny (w ostrzejsze zimy zamierają). Liście są trójdzielne, ciemnozielone, z ząbkowanymi brzegami. W lipcu i sierpniu roślinę pokrywają grona drobnych (3–4 cm średnicy) beżowofioletowych kwiatów. Powojnik 'Praecox' jest mało wymagający – może rosnąć na każdej przeciętnej a nawet ubogiej glebie, na stanowiskach słonecznych, półcienistych lub cienistych. Aby uzyskać właściwe i równomierne pokrycie porastanej powierzchni, należy sadzić 1–3 szt./m2. Jest wystarczająco mrozoodporny

Cięcie

Rośliny można przycinać w dowolnej porze roku. W czasie wegetacji wycina się lub skraca nadmiernie rozrastające się pędy. Wczesną wiosną (luty – początek kwietnia) usuwa się wszystkie pędy zamarłe lub uszkodzone, a zdrowe skraca do 10–15 cm, w zależności od wielkości miejsca, które ma okrywać.
 

Odmiana podobna

Podobną, choć znacznie słabiej rosnącą odmianą z tej samej grupy jest powojnik ‘Cassandra’. Ma on, w przeciwieństwie do odmiany ‘Praecox’ sztywniejsze, wzniesione pędy dorastające do 1 m. Odmiana ‘Cassandra’ została wyselekcjonowana z siewek Clematis heracleifolia w niemieckiej szkółce Staudengaertneri Graefin von Zeppelin.

Jej hiacyntowe, przyjemnie pachnące, intensywnie niebieskie kwiaty pojawiają się od lipca do września. Ma ciemnozielone trójlistkowe liście. Jesienią po zaschnięciu wydzielają przyjemny zapach, podobny do korzennych ciasteczek.

Odmiana ta jest idealne do stosowania na rabatach z bylinami, krzewami liściastymi i iglastymi. Gdy zapewnimy jej odpowiednie stanowisko (żyzne i przepuszczalne podłoże) i regularne nawadnianie, można ją stosować jako roślinę okrywową w zieleni publicznej.

Wczesną wiosną należy wyciąć nisko (5–10 cm) nad ziemią wszystkie zeszłoroczne pędy. Aby uzyskać odpowiedni efekt zadarnienia, należy sadzić 3–5 szt/m2.
 

Szczepan Marczyński