Clematis 'Kardynał Wyszyński'

Clematis 'Warszawska Nike'

Clematis 'Cloudburst'

 

Każdego roku do sprzedaży wchodzą nowości, w tym także wyhodowane w Polsce w naszej szkółce przez Szczepana Marczyńskiego. W naszej encyklopedii roślin wymienionych jest ponad trzysta najwartościowszych i najpopularniejszych odmian wraz z krótką charakterystyką.

Powojniki wielkokwiatowe i z grupy Viticella

Kilkanaście polskich odmian hodowli Władysława Nolla i Stefena Franczaka uzyskało światowe uznanie. Znaleźć je można w milionach ogrodów wielu krajów Europy, obu Ameryk, Azji, Australii i Oceanii. Należą do nich między innymi: Clematis  'Niobe' (W. Noll), Clematis 'Generał Sikorski' (W. Noll), Clematis 'Polish Spirit' (S. Franczak), Clematis  'Jan Paweł II' (S. Franczak), Clematis 'Błękitny Anioł' BLUE ANGEL (S. Franczak), Clematis  'Kardynał Wyszyński' (S. Franczak), Clematis  'Warszawska Nike' WARSAW NIKE (S. Franczak), Clematis 'Kacper' (S. Franczak), Clematis 'Westerplatte' (S. Franczak), Clematis 'Emilia Plater' (S. Franczak), Clematis 'Monte Cassino' (S. Franczak) i Clematis 'Matka Urszula Ledóchowska'  (S. Franczak).

Pięknymi, nowszymi polskimi odmianami hodowli Szczepana Marczyńskiego, zdobywającymi coraz większe międzynarodowe uznanie, są między innymi: ‘Azure Ball’ ^PBR, 'Barbara’ ^PBR, 'Beautiful Bride' ^PBR, 'Bieszczady' EARTHQUAKE, 'Copernicus' ^PBR, 'Diamond Ball' ^PBR, 'First Love' ^PBR, ‘Hania’ ^PBR, 'Innocent Blush' ^PBR, 'Jerzy Popiełuszko',  ‘Julka’ ^PBR, 'Krakowiak' ^PBR g. Viticella, ‘Maria Skłodowska Curie’ ^PBR, 'My Darling' ^PBR, 'Mazowsze' VOLCANO, 'Mazury' CRATER LAKE, 'Skyfall' czy 'Solidarność'.

Warto pamiętać, że większość odmian pełnokwiatowych ma kwiaty pełne tylko na pędach zeszłorocznych, w czasie wczesnego kwitnienia w maju i czerwcu. Kwiaty wyrosłe na pędach tegorocznych są pojedyncze i czasem mają nieco inną barwę niż kwiaty pełne. Do wyjątków należą odmiany: ‘Maria Skłodowska Curie’ ^PBR, ‘Diamond Ball’ ^PBR, 'Kaiser' ^PBR, 'Kiri Te Kanawa', 'Blue Light' ^PBR, 'Mazury' CATER LAKE, 'Multi Blue', 'Shin-shigyoku' oraz 'Purpurea Plena Elegans' z g. Viticella, mające kwiaty zawsze pełne zarówno na pędach zeszłorocznych jak i tegorocznych.

Clematis viticella (powojnik włoski) - dorasta do 3-4 m, ma ciemnofioletowe kwiaty o średnicy 4-5 cm. Odmiany wywodzące się z tego gatunku mają kwiaty różnej barwy o średnicy do 7 cm. Kwitną od czerwca do września, są wystarczająco mrozoodporne. W wyniku krzyżowania powojnika włoskiego z innymi gatunkami i odmianami powojników uzyskano mieszańce, które zalicza się do grupy Viticella. Odmiany z tej grupy w czasie pełni kwitnienia urzekają dużą liczbą kwiatów, są zdrowsze, mniej wymagające i dłużej zachowują walory ozdobne od powojników o dużych kwiatach. Niektóre z nich świetnie nadają się do stosowania w terenach zieleni, dla początkujących ogrodników i tych, którym na prace ogrodowe brakuje czasu. Nadają się do obsadzania siatek, płotów, altan, pergoli oraz do prowadzenia po drzewach czy krzewach.

Do najwartościowszych zaliczane są odmiany: 'Alba Luxurians', 'Betty Corning', 'Carmencita', 'Emilia Plater', 'Etoile Violette', 'Krakowiak'^PBR, 'Mme Julia Correvon', 'Night Veil', 'Polonez', 'Purpurea Plena Elegans', 'Słowianka', 'Venosa Violacea'.

Powojniki z grupy Viticella porastające siatkę ogrodzeniową. Od lewej: pachnący Clematis 'Betty Corning', czerwona 'Carmencita' oraz obficie kwitnący 'Prince Charles' z grupy Wielkokwiatowych Późno Kwitnących

 

 

Powojniki botaniczne

Powojniki botaniczne stanowią bardzo ciekawą, a w Polsce mało znaną grupę pnączy. Mają one wprawdzie małe kwiaty, ale w swojej masie, w pełni kwitnienia wyglądają bardzo dekoracyjnie. Większość z nich (np. Clematis alpina, Clematis macropetala, grupa Atragene i Clematis montana) rozpoczyna kwitnienie w końcu kwietnia - na początku maja, czyli 2-4 tygodnie wcześniej od najwcześniej kwitnących powojników wielkokwiatowych. Wiele z nich ma mniejsze wymagania co do warunków środowiska. Powojniki z grupy Atragene, grupy Tangutica i grupy Vitalba mają pędy mrozoodporne, a powojniki z grupy Tangutica lepiej od innych znoszą gorszą glebę i suszę.

Powojniki z grupy Atragene

Powojniki z grupy Atragene mogą rosnąć w półcieniu i zadowalają się przeciętną glebą. Niebieski 'Maidwell Hall'; różowy 'Ballet Skirt'.

 

Grupuje odmiany powstałe z krzyżowania i selekcji górskich gatunków kwitnących wczesną wiosną: Clematis alpina, Clematis chiisanensis, Clematis faurieri, Clematis koreana, Clematis macropetala, Clematis ochotensis, Clematis sibirica i Clematis turcestanica. Odmiany tej grupy dorastają do 2-3,5 m, kwitną na pędach zeszłorocznych VII-VIII. Kwiaty, choć małe, mają bardzo dużo wdzięku. Ozdobne są również puszyste owocostany. Pędy są mrozoodporne. Nie wymagają cięcia. Gdy nadmiernie się rozrosną można je przyciąć po kwitnieniu. Najlepiej rosną na umiarkowanie wilgotnych, dobrze zdrenowanych glebach - obojętnych lub lekko kwaśnych, na stanowiskach dobrze oświetlonych, ale nie gorących; znoszą półcień. Świetne nadają się do ogródków skalnych, obsadzania niskich ogrodzeń, sadzenia między krzewami i drzewami, stosowania jako rośliny okrywowe lub uprawy w pojemnikach. Najpopularniejsze odmiany z grupy Atragene to: 'Albina Plena', 'Ballet Skirt', 'Cecile', 'Frances Rivis', 'Frankie', 'Golden Dream' ^PBR, 'Lagoon', 'Lemon Beauty' ^PBR, 'Lemon Dream' ^PBR, 'Maidwell Hall', 'Markham's Pink', 'Pamela Jackman', 'Pink Dream' ^PBR, 'Pink Flamingo', 'Pink Swing' ^PBR, ‘Purple Dream’ ^PBR, 'White Swan', 'Willy'.

Powojniki z grup Flammula i Flammula/Recta

Clematis flammula (powojnik południowy) to silne pnącze dorastające do 5 m. Ma białe drobne kwiaty, drobne (o średnicy 3 cm) o przyjemnym intensywnym zapachu. Kwitnie bardzo obficie VII-X. Lubi miejsca słoneczne, ciepłe; gleby umiarkowanie wilgotne, dobrze zdrenowane. Od nazwy tego gatunku nazwano grupę powojników pnących o pachnących kwiatach - grupa Flammula. Zaliczamy do niej także:

Clematis ‘Sweet Summer Love’ ^PBR to odmiana o niespotykanych w tej grupie purpurowofioletowych kwiatach średnicy 3-4,5 cm o intensywnym, przyjemnym, migdałowym zapachu. Kwitnie bardzo obficie w VII-VIII, kontynuuje słabsze kwitnienie do początku października. Liście drobne, ciemnozielone, pozostają ładne do późnej jesieni. Lubi miejsca słoneczne. Dorasta do 3,5 m.

Clematis terniflora 'Early Snow'

Clematis  'Sweet Summer Love' PBR

 

---

Grupa Flammula-Recta to grupa powojników bylinowych o pachnących kwiatach. Zaliczamy do niej:

Clematis_xaromatica - powojnik wonny. To urocze pnącze o silnie i przyjemnie pachnących kwiatach. Mają ciemnofioletowe działki, które ładnie kontrastują z długimi, kremowymi pręcikami. Kwitnie od VII do IX. Dorasta do 1,5-2 m.

Clematis mandschurica - powojnik mandżurski. Od lipca do września pokrywa się małymi (1,5 cm), gwiazdkowatymi, białymi, lekko pachnącymi kwiatami. Zapach uwydatnia się zwłaszcza na stanowisku słonecznym. Jest byliną dorastającą do 1,5 m.

Clematis aromatica - powojnik wonny

Clematis mandchurica  - powojnik madżurski

Clematis mandchurica  w ogrodzie.

 

Clematis terniflora (powojnik jesienny). Silnie rosnący gatunek pochodzący z Japonii; bardzo popularny w USA. Kwitnie późną jesienią (IX-XI), pokrywając się masą drobnych, białych, gwiazdkowatych, często przyjemnie pachnących kwiatów. W miejscach zacienionych lub w zimne lata może nie zdążyć zakwitnąć przed zimą. Liście ciemnozielone. Szczególnie przydatny do stosowania w słonecznych, ciepłych miejscach. Odmiana ‘Early Snow’ rozpoczyna kwitnienie już we wrześniu, dzięki czemu jej kwiaty nie są narażone na wczesne jesienne przymrozki. Kwiaty tej odmiany nie pachną.

Clematis monatana 'Freda'

Clematis montana 'Mayleen'

Powojniki z grupy Montana

Clematis montana var. rubens (powojnik górski, odmiana różowa). To bardzo silne pnącze dorastające do 8 m. Kwitnie bardzo obficie w V-VI. Kwitnąca ściana złożona z setek jasnoróżowych kwiatów, potrafi utrzymywać się przez kilka tygodni. Niestety, pąki kwiatowe, a w ostrzejsze zimy również pędy, mogą przemarzać.

Odmiany ‘Elizabeth’ i ‘Mayleen’ rosną szybko i silnie, osiągając kilka metrów wysokości. Kwitną bardzo obficie przez kilka tygodni w maju i czerwcu. Mają jasnoróżowe kwiaty, lekko pachnące wanilią.

Bardzo atrakcyjna jest odmiana 'Freda'. Rośnie wprawdzie słabiej od poprzednio wymienionych, ale ma wyjątkowo ładne wiśnioworóżowe kwiaty i purpurowozielone liście.

Wymienione powojniki nadają się do sadzenia tylko w miejscach osłoniętych, o łagodniejszym mikroklimacie. W polskim klimacie, najlepiej sprawdzają się odmiany ‘Freda’ i ‘Mayleen’.

Powojniki z grup Tangutica i Vitalba

Clematis tangutica (powojnik tangucki) to silne pnącze dorastające do 3-5 m. Ma żółte, dzwonkowate kwiaty złożone z czterech działek. Kwitnie VI-VIII, a od lipca do grudnia zdobią je puszyste owocostany. We wrześniu rozpoczyna spoczynek i zasychają na nim liście. Podobne, ale wartościowsze od tego gatunku są odmiany zaliczane do grupy Tangutica.  Mają one większe kwiaty, dłużej i obficiej kwitną i utrzymują zielone liście nawet do końca października. Powstały z krzyżowania i selekcji Clematis tangutica i Clematis orientalis z Clematis intricata, Clematis ispahanica, Clematis ladakhiana, Clematis serratifolia oraz Clematis tibetiana. Powojniki z tej grupy mają małe wymagania glebowe i nieźle znoszą suszę, ale nie lubią gleb podmokłych i ciężkich. Są mrozoodporne. Powinny być sadzone w miejscach silnie nasłonecznionych. Te silnie rosnące, zdrowe i odporne pnącza o interesujących kwiatach i owocostanach, stanowią piękną osłonę murów, siatek i różnych ogrodowych zakamarków, które chcemy zasłonić. Mogą być też stosowane jako rośliny okrywowe. Nadają się do stosowania zarówno w zieleni publicznej, jak i we wszelkiego rodzaju ogrodach. Cztery odmiany zasługują na szczególne wyróżnienie. 'Bill MacKenzie' to najsilniej rosnąca odmiana z tej grupy - dorasta do 6 m. Ma żółte, częściowo otwarte kwiaty rozwijające się od wczesnego lata aż do mrozów. Zielone liście utzymują się na roślinie do początku listopada. GOLDEN TIARA ‘Kugotia’^PBR ma intensywnie złocistożółte kwiaty i dorasta do 3 m. 'Kaśka' ma jaskrawożółte pękate dzwonkowate, otwarte do połowy kwiaty o średnicy 7-9 cm. To najwcześniej rozpoczynająca kwitnienie i najdłużej kwiatnąca odmiana z tej grupy - kwitnienie od końca maja do połowy października. Dorasta do 3,5 m. 'Lambton Park' ma ciemnożółte, lekko rozchylone, pękate kwiaty. Rośnie silnie, osiągając nawet 4-5 m.

Clematis 'Lambton Park'

Owocostany powojników z g. Tangutica tworzą atrakcyjne osłony także zimą

Clematis 'Kaśka'

 

Clematis  'Paul Farges' SUMMER SNOW

Clematis vitalba (powojnik pnący) występuje w Polsce na naturalnych stanowiskach. Dorasta do 10 m. Wytwarza kremowobiałe, małe kwiaty (śr. 2 cm) zebrane w wiechowate kwiatostany, pojawiają się w VII-IX. Potem rośliny są pokryte puszystymi owocostanami. Powojnik ten jest całkowicie mrozoodporny i odporny na choroby. Ze skrzyżowania powojnika pnącego z innymi gatunkami otrzymano szereg odmian zaliczanych do grupa Vitalba. Najwartościowszym z nich jest Clematis 'Paul Farges' SUMMER SNOWotrzymany ze skrzyżowania Clematis vitalba i Clematis potaninii. Silnie rośnie, osiągając do 7 m, jest zdrowy i bardzo mrozoodporny. Jego małe (śr. 4 cm), lekko pachnące kwiaty pokrywają roślinę białym welonem przez całe lato. Ma ładne ciemnozielone liście. Bardzo dobra roślina osłonowa o małych wymaganiach, do stosowania w ogrodach i zieleni publicznej. W przeciwieństwie do gatunku nie zawiązuje nasion, przez co nie „ucieka” do środowiska naturalnego.

 

Clematis 'Princess Diana'

 

Powojniki z grup Texensis i Viorna

Grupa Texensis powstała w wyniku krzyżowania i selekcji Clematis texensis (powojnik teksaski) z odmianami wielkokwiatowymi. Odmiany z tej grupy mają bardzo interesujące kwiaty przypominające kształtem tulipany liliokształtne. Kwitną w VII-X na tegorocznych pędach.

Clematis 'Sir Trevor Lavrance'

Dorastają do 2-3 m. Najlepiej rosną i kwitną na stanowiskach słonecznych, osłoniętych i ciepłych. Są wrażliwe na mączniaka prawdziwego, zwłaszcza w miejscach podsychajacych i mało przewiewnych. Ich pędy zimą zamierają (powojnik teksaski jest byliną pnącą), dlatego wczesną wiosną należy je wycinać. Do najcenniejszych odmian należą: 'Duchess of Albany', 'Gravetye Beauty', 'Happy Diana', 'Princess Diana' i 'Sir Trevor Lawrence'.

 

Grupa Viorna obejmuje odmiany wywodzące się z gatunków Clematis crispa, Clematis fusca, Clematis ianthina, Clematis pitcheri, Clematis reticulata, Clematis viorna. Cechą wspólną są bardzo oryginalne dzwonkowate, zwisające kwiaty. Rozwijają się one na pędach tegorocznych od początku lata do jesieni. Należą do tej grupy zarówno pnącza o zdrewniałych pędach, pnącza o pędach jednorocznych (pnące byliny), jak i byliny o pędach, które  nie czepiają się podpór. Wszystkie odmiany z tej grupy nadają się do uprawy w pojemnikach. Polecane są zwłaszcza dla ogrodniczych koneserów.

Clematis 'Akane no tsubo'

Clematis 'Sophie'

Clematis 'Crispa Angel'

Clematis 'Princess Red'

 

Do tej grupy należą odmiany:
‘Akane no tsubo’ – urocza i elegancka japońska odmiana o dzbankowatych, fioletowopurpurowych kwiatach; dorasta do 3–4 m.
‘Crispa Angel’ – japońska odmiana o dzbankowatych przewisających kwiatach, z fantazyjnie wywiniętymi na zewnątrz wierzchołkami działek. Kwitnie od lipca do września. Od sierpnia do października roślinę zdobią jeżowate owocostany. Dorasta do 1,5 m.
‘Princes Red’ – odmiana o dzbankowatych, różowoczerwonych, przyjemnie owocowo pachnących kwiatach. Kwitnie długo – od  lipca do października. Warto ją sadzić przy ścieżkach, aby z bliska podziwiać niezwykle kunsztowną budowę małych kwiatów i delektować się ich zapachem. Dorasta do 3 m. 
‘Sophie’ – nisko rosnąca bylinowa odmiana o uroczych i eleganckich dzbankowatych, ciemnofioletowych kwiatach. Kwitnie bardzo długo – od maja do października. Warto ją sadzić przy ścieżkach, aby móc z bliska podziwiać niezwykle kunsztowną budowę jej małych kwiatów. Nadaje się do uprawy w pojemnikach. Pędy dorastają dorastają do 80 cm długości; nie wspinają się po podporach.

Powojniki z grup Integrifolia i Heracleifolia

Clematis integrifolia (powojnik całolistny) dorasta do 60 cm, pokrywając się od czerwca do września fantazyjnymi dzwonkowatymi kwiatami. W wyniku krzyżowania tego gatunku z innymi powojnikami uzyskano mieszańce zaliczane do grupy Integrifolia. Są one wprawdzie mniej popularne od odmian wielkokwiatowych, ale bardzo wartościowe i atrakcyjne ze względu na swoją dekoracyjność, długie i obfite kwitnienie, zdrowotność, mrozoodporność oraz małe wymagania. Mogą być z powodzeniem stosowane nie tylko w ogrodach, na działkach, balkonach i tarasach, ale również w zieleni publicznej. W zależności od odmiany, kwiaty mają różną barwę: niebieską, fioletową, białą lub różową. Są wytrzymałe na mróz, ich nadziemna część corocznie zamiera, jak u innych bylin. Wczesną wiosną pozostałości martwych pędów i liści należy wycinać. W sezonie wegetacyjnym pędy mają długość od 20 do ponad 200 cm, w zależności od odmiany. Nie czepiają się podpór, ale mogą się o nie wspierać (podobnie jak róże czepne) przerastając byliny czy krzewy. Zwiększają w ten sposób ich atrakcyjność (np. azalie kwitną pięknie wiosną, ale potem tworzą monotonną plamę zieleni aż do jesieni, gdy przebarwią się ich liście). Można im też pozwolić, aby pędy położyły się swobodnie po ziemi tworząc kwitnące kobierce. Niektóre odmiany budują wyjątkowo zwarte, atrakcyjne okrywy, np.'Sizaia Ptitsa'. Powojniki z tej grupy są dobrym towarzystwem dla róż rabatowych i innych krzewów. Świetnie pasują do różnych kompozycji rabatowych, doskonale komponują się też z innymi bylinami. Do najwartościowszych mieszańców można zaliczyć: 'Alionushka', 'Arabella' (1994), 'Bluish Violet', 'Hakuree', 'Hanajima', 'Heather Herschell', INSPIRATION^® 'Zoin', 'Little Artist', 'Olgae', 'Pamiat Serdtsa', 'Rooguchi', 'Rosea', 'Ryuan', 'Sizaia Ptitsa'.

Clematis 'Sizaia Ptitsa'

Clematis 'Hakuree'

 

Clematis  heracleifolia (powojnik barszczolistny) ma pędy wzniesione, sztywne, osiągające 1 m. Niebieskie lub fioletowe kwiaty są małe (śr. 2-5 cm), hiacyntowatego kształtu, osadzone pęczkami w kątach liści, u niektórych odmian pachnące. Kwitnie VII-IX. Nadaja się do stosowania na rabatach bylinowych lub między krzewami. W wyniku krzyżowania tego gatunku z innymi powojnikami uzyskano mieszańce zaliczane do grupy Heracleifolia.

Clematis 'Praecox'

 

Clematis 'Praecox' (powojnik pośredni) jest najlepszym powojnikiem okrywowym, bardzo użytecznym w każdym ogrodzie. Powstał jako mieszaniec powojnika pnącego (Clematis vitalba) i powojnika barszczolistnego (Clematis heracleifolia). Jego pędy płożą się po ziemi, dorastając rocznie do 3-4 m. W ciągu kilku tygodni przykrywają glebę szczelnym kobiercem liści, zagłuszając chwasty i zabezpieczając glebę przed wysychaniem i przegrzewaniem. Liście są trójdzielne, ciemnozielone, z ząbkowanymi brzegami. W lipcu i sierpniu roślinę pokrywają grona drobnych (śr. 3-4 cm) beżowofioletowych kwiatów. Powojnik pośredni w polskich warunkach jest wystarczająco mrozoodporny. W zależności od miejsca, które ma okrywać należy go ciąć silnie lub średnio silnie. 

 

Clematis 'Cassandra'

 

 

Clematis 'Cassandra' ma wzniesione pędy i intensywnie fioletowoniebieskie, przyjemnie pachnące kwiaty wabiące owady i motyle. Kwiaty pojawiają się od lipca do września. Jesienią zaschnięte liście wydzielają słodko-korzenny zapach przypominający zapach pierników. Odmiana szczególnie przydatna do stosowania na rabatach bylinowych oraz między krzewami.

 

Inne gatunki powojników:

Clematis japonica (powojnik japoński) to gatunek o oryginalnych kwiatach — intensywnie czerwonobrązowych, błyszczących, dzwonkowatych, zwisających pojedynczo lub w gronach na długich szypułkach. Nie wymaga cięcia. Lubi stanowiska ciepłe, dobrze nasłonecznione, osłonięte od zimnych wiatrów. Gatunek szczególnie przydatny do stosowania w Polsce zachodniej, południowej lub centralnej, do sadzenia między niedużymi krzewami liściastymi. Polecany zwłaszcza dla ogrodniczych koneserów.

Clematis  florida (powojnik kwiecisty) to unikalne pnącze o oryginalnych kwiatach – białych z jasnozielonym pasem przez środek działek, z pręcikami fioletowoczarnymi. Jesienią całe kwiaty zielenieją. Kwitnie tylko na tegorocznych pędach od czerwca do września. Nie jest całkiem mrozoodporny, wymaga więc starannego zabezpieczenia przed zimą. Należy go uprawiać w miejscach ciepłych, słonecznych, dobrze osłoniętych od wiatru, np. przy południowej ścianie domu. Wymaga gleby dobrze zdrenowanej, wilgotnej, ale nie podmokłej. Szczególnie przydatny do uprawy w pojemnikach przenoszonych na zimę do chłodnych pomieszczeń o temperaturze od 0^oC do 5^oC. Do najwartościowszych odmian należą:

Clematis florida var. flore-pleno o białych pełnych kwiatach i Clematis florida var. sieboldiana o kremowobiałych kwiatach ze środkiem wypełnionym koroną ciemnopurpurowofioletowych prątniczek.

Clematis rehderiana (powojnik Rehdera) - gatunek pochodzący z zachodnich Chin o oryginalnych dzwonkowatych kwiatach – jasnożółtych, z wywiniętymi wierzchołkami działek, lekko i przyjemnie pachnących, zebrane w szczytowe grona. Kwitnie jesienią na pędach tegorocznych. Ma liście złożone z 5–9 listków z ładnym wyraźnym unerwieniem. Wymaga silnego cięcia. Najlepiej rośnie i kwitnie posadzony na glebach przepuszczalnych, w miejscach silnie nasłonecznionych. Szczególnie przydatny do sadzenia w zachodniej, południowej i centralnej Polsce przy ogrodzeniach, siatkach, kratach, altanach, pergolach i innych podporach ogrodowych oraz przy średniej wielkości krzewach czy drzewach. Polecany zwłaszcza dla ogrodniczych koneserów.